59ο Φεστιβάλ Κινηματογρφάφου Θεσσαλονίκης
Ματιές στα Βαλκάνια
Οι καλύτερες ταινίες από τα γειτονικά Βαλκάνια, απολαυστικές μικρού μήκους κι ένα αφιέρωμα στην εποχή που γεννήθηκε το αστέρι του ρουμάνικου κινηματογράφου μέσα σε καθεστώς απαγόρευσης και λογοκρισίας, χτίζουν φέτος στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια που επιμελείται ο Δημήτρης Κερκινός.
Πώς όμως άρχισαν όλα; Και μάλιστα μέσα σε ένα καθεστώς που για δεκαετίες χρησιμοποιούσε τις ταινίες ως εργαλεία προπαγάνδας; Το 59ο Φεστιβάλ πραγματοποιεί ένα σπάνιο αφιέρωμα με τίτλο «Πριν ξεσπάσει το Κύμα», παρουσιάζοντας οκτώ μοναχικούς καβαλάρηδες, οκτώ τολμηρούς δημιουργούς οι οποίοι έδειξαν την πραγματικότητα ωμή, ντροπιαστική, άνευ παραπλανητικού περιτυλίγματος. Ήρθαν αντιμέτωποι με την απαγόρευση και τη λογοκρισία, όμως δεν εγκατέλειψαν τη μάχη. Είναι οι πρωτοπόροι που άνοιξαν το δρόμο για το εκρηκτικό νέο κύμα του ρουμάνικου σινεμά.
- Λουτσιάν Πιντιλίε (1933-2018). Εμβληματική μορφή του ρουμάνικου κινηματογράφου. Το 1969 στην αιρετική Αναπαράσταση, με μια ταινία μέσα στην ταινία κατά το θέατρο εν θεάτρω, καταγγέλλει την κοινωνία του Τσαουσέσκου και ξεσκεπάζει τους τρόπους χειραγώγησης του καθεστώτος.
Το φιλμ απαγορεύτηκε, όμως έσπειρε τον καρπό για τις επόμενες γενιές. Πλέον, θεωρείται η σημαντικότερη ρουμάνικη ταινία όλων των εποχών. - Μίρτσεα Σαουκάν. Το 1973, γυρίζει τα Εκατό λέι, φιλμ που αμφισβητεί το καθεστώς, τόσο μέσα από τον λόγο όσο και με την κινηματογραφική φόρμα που επιλέγει. Με επιρροές από τη νουβέλ βαγκ, ο Σαουκάν προβάλλει τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, εναλλάσσοντας την αντικειμενική με την υποκειμενική πραγματικότητα.
- Μίρτσεα Ντανελιούκ. Με όχημα το cinéma vérité, ο Ντανελιούκ στην Πρόβα μικροφώνου (1980), σπάει τις μέχρι τότε αποδεκτές συμβάσεις και βγάζει την κάμερα στον δρόμο. Καταγράφει την Ρουμανία όπως είναι, καυτηριάζει τον γραφειοκρατικό παραλογισμό, την υποκρισία του συστήματος και τον τυχοδιωκτισμό όσων το τροφοδοτούν.
- Ιωσήφ Ντεμιάν. Το 1980 διασκευάζει το Δάκρυ μιας κοπέλας, αστυνομική νουβέλα βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Με στοιχεία ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, διερευνά ένα έγκλημα που συγκαλύφτηκε, αναδεικνύοντας την επίδραση που έχει η κάμερα στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
- Αλεξάντρου Τάτος. Το 1982, στις Τρεις σεκάνς, ταινία που καθόρισε το Νέο Ρουμάνικο Κύμα, ο Τάτος μέσα από τρία επεισόδια από τη ζωή ενός κινηματογραφικού συνεργείου, σχολιάζει τη σχέση κινηματογράφου και πραγματικότητας. Πικρό χιούμορ σε ένα φιλμ που αποκαλύπτει τη θλιβερή κομμουνιστική καθημερινότητα της χώρας μέσα από τους αφανείς της Ιστορίας.
- Νταν Πίτσα. Στην αλληγορική σάτιρα Προσανατολισμός (1982), το προσωπείο της συλλογικότητας καταρρέει και το αληθινό ανθρωποφαγικό πρόσωπο της κοινωνίας ανατέλλει. Φόντο, ένα δάσος το οποίο φιλοξενεί έναν διαγωνισμό προσανατολισμού, με μια ομάδα υπάκουων εργαζόμενων από τη μια πλευρά, κι έναν αντικομφορμιστή νεαρό εργάτη από την άλλη.
- Ναέ Καρανφίλ. Δημιουργός που βρίσκεται στο μεταίχμιο της παλαιότερης γενιάς και του «νέου κύματος» του ρουμάνικου κινηματογράφου. Με το υπέροχο ντεμπούτο του Μην κρέμεστε απ’ το παράθυρο (1993), αναμοχλεύει το πρόσφατο κομμουνιστικό παρελθόν με χιούμορ, ευαισθησία και πολυφωνική αφήγηση.
- Κρίστι Πούιου. Η νέα δύναμη του ρουμάνικου σινεμά. Με τη Γερή μπάζα (2001), εισάγει τον μινιμαλισμό, χαρακτηριστικό του Νέου Κύματος, ενώ εστιάζει στη μετα-κομμουνιστική εποχή της ελεύθερης επιχειρηματικότητας. Με ρεαλιστική, συχνά νατουραλιστική διάθεση, ο Πούιου είναι γνήσιος εκφραστής του Νέου Ρεύματος, όρου που μπορεί να περιγράφει την εξέλιξη μιας κινηματογραφίας, όμως με συνέπεια και αριστουργηματικούς σταθμούς, κατέκτησε τον κόσμο.
Το αφιέρωμα πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Ταινιοθήκης της Ρουμανίας
