Καρπός: Συνέντευξη στο Γιάννη Ραουζαίο για τις δράσεις του στο πλαίσιο του Ethnofest

Το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας, που διοργανώνεται κάθε Νοέμβριο, προβάλλει τις καλύτερες εθνογραφικές ταινίες της παγκόσμιας παραγωγής, δηλαδή μικρού, μεσαίου και μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος, τα οποία προκύπτουν από την έρευνα επιστημόνων της οπτικής ανθρωπολογίας ή συγγενών κλάδων.

Στο πλαίσιο του φετινού Ethnofest, το Κέντρο Εκπαιδευτικών Δράσεων και Διαπολιτισμκής Επικοινωνίας “Καρπός” παρουσίασε 11 ταινίες μικρού μήκους από νέες και νέους δημιουργούς, πρόσφυγες που αφηγούνται τα όνειρα, τα συναισθήματα και τις ιστορίες τους. Οι δράσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό πρόγμμα Speak Up – Media for Inclusion (Erasmus Plus). Οι Μαρία Λεωνίδα και Μαρία Πεσλή από τον Καρπό παραχώρησαν συνέντευξη στον Γιάννη Ραουζαίο.

Καλησπέρα σας

Γ.Ρ. Τι σας ενέπνευσε ώστε να έχετε συμμετοχή σε αυτό το φεστιβάλ; Ποια είναι η δραστηριότητα σας βασικά…

Μ.Λ. Αυτή τη στιγμή είναι ένας χώρος υποδοχής της δικής μας δράσης. Νομίζω ότι το να συνεργάζονται φορείς είναι πάρα πολύ καλό και ειδικά στο ελληνικό πλαίσιο οπότε ένα φεστιβάλ που ρίχνει μία ματιά στο ντοκιμαντέρ και γενικά στη διαπολιτισμική δημιουργία νομίζω ότι μας αφορά ούτως ή άλλως.

Είμαι και εγώ σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ οπότε ούτως ή άλλως εκτιμώ το είδος αυτής της δουλειάς.

Επίσης υπάρχει μία μεγάλη εμπειρία δημιουργίας ταινιών με ερασιτέχνες – στη συγκεκριμένη περίπτωση που είναι ομάδες μεταναστών και προσφύγων – πουκολλάει ακόμη περισσότερο με την ταυτότητα αυτού που θέλουμε να παράγουμε. Η εμπνευση ήταν συνεργασία δύο διαφορετικού τύπου φορέων που έχουν μία σημαντική δράση ο καθένας στο χώρο του.

Γ.Ρ. Είναι σημαντικο το θεμα που έχει δημιουργηθεί με το ζήτημα της μετανάστευση. Σε ποιο βαθμό βλέπετε να υπάρχει ή να μην υπάρχει μία ανταπόκριση για τέτοιες δραστηριότητες από τους φορείς;

Μ.Λ. Κοιτάξτε δεν έχω γνώση όλων των δραστηριοτήτων και των πρωτοβουλιών που παίρνονται αλλά νομίζω ότι θεσμικά δεν υπάρχουν συστηματικές πρωτοβουλίες από τους κρατικούς φορείς. Σίγουρα υπάρχουν από ευρωπαϊκούς φορείς ή ακόμη- όπως πρόσφατα άκουσα- διαγωνισμός φωτογραφίας από πρόσφυγες η οποία κινείται για παράδειγμα από το συμβούλιο της Ευρώπης. Δηλαδή εξωτερικοί φορείς υψηλά θεσμικοι που παίρνουν πρωτοβουλίες. Αλλά και για μας η δυνατότητα η οικονομική πέρα από την πρόθεση δίνεται μέσα από Ευρωπαϊκό πρόγραμμα

ή Επίσης εγώ για παράδειγμα έχω δουλέψει και για το Danish refugee camp. H κυρία Πεσλη που θα σας συστήσω έχει γράψει και αυτή για φορείς που δεν είναι κλασικά κρατικοί φορείς. Άλλοι είναι είτε μη κερδοσκοπικές είτε Ευρωπαϊκά προγράμματα είτε- καταλαβαίνετε τι εννοώ- της μη τυπικής μάθησης.

-ναι σας κατανοώ. Έχω σπουδάσει και εκπαιδευτικός ανάμεσα στα άλλα

Μ.Λ. Λοιπόν καταλαβαίνετε το ζήτημα του μη τυπικού χώρου, οπότε Δυστυχώς ή ευτυχώς δημιουργούμε δράσεις που δεν είναι σταθερές και θεσμοθετημένες. Είναι κάπως nomadic δηλαδή. Οχι αναγκαστικά νομαδικές αλλά πεπερασμένες- ακόμα και τα μακροπρόθεσμα προγράμματα. Το πρόγραμμα για παράδειγμα που σας έφερε εδώ κοντά μας ας πούμε, είχε διάρκεια ένα έτος χοντρικά. Αυτό σε πάει μακριά αλλά μέχρι ενός σημειου. Το πρόγραμμα που έχουμε συνεργαστεί με την κυρία Πεσλη-την οποία σας συστήνω τώρα( έρχεται στην συζήτηση μας και η Μαρία Πεσλη) και που γνωριστήκαμε και συνεργαστήκαμε με τη Μαρια, ήταν μεγάλο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υλοποίησε ο Δήμος Αθηνών το οποίο είχε διάρκεια 2 έτη. Τι καλύτερο μπορεί να ελπίζει κανείς; Δύο έτη είναι ένα μεγάλο διάστημα παρότι τα δύο ετη- το ζήσαμε και εμείς αυτό- ξεκινάνε, προχωράνε και τελειώνουν παρόλα αυτά! Εμείς δηλαδή με τη Μαρία, ζήσαμε πάρα πολλούς νέους και μεγαλύτερους σε ηλικία πρόσφυγες σε αυτό το πρόγραμμα του δήμου Αθηνών που είχε τις καλύτερες προθέσεις. Δεν σχολιάζουμε τις προθέσεις τώρα, ούτε γενικά μόνο τις δυνατότητες, ούτε γενικά μόνο τις οικονομικές δυνατότητες που υπήρχαν σε αυτό το πρόγραμμα. Ακόμη όμως και αυτό ή κάτι ανάλογο, κάποια στιγμή τελειώνει. Άρα αυτό είναι ένα πρόβλημα πάντα βιωσιμότητας τέτοιου τύπου προγραμμάτων. Οτι δεν υπάρχει δηλαδή μία συνέχεια, είτε- σε ένα επόμενο στάδιο-εμβαθύνσεις ενδεχομένως των γνώσεων και της κατάρτισης. Μιλάμε τώρα για τα καλλιτεχνικά εργαστήρια που εμείς συμμετέχουμε, είτε μιας συνέχειας μετά σε ένα άλλο επίπεδο διάχυσης της πληροφορίας είτε μέσω ενός πολλαπλασιασμού της αξίας της γνώσης που εμείς έχουμε ήδη αποκτήσει: δηλαδή πως αυτό μετά μπορεί να διοχετευτεί με άλλους τρόπους για τους ίδιους τους επωφελούμενους, που έχουν καταρτιστεί να μπορέσουν μετά να συμμετέχουν οι ίδιοι ως εκπαιδευτές σε κάποιο άλλο σεμινάριο ή σεμινάρια επειδη χρησιμοποιούμε πολύ τη μέθοδο της αλληλοδιδαχης. Θα μπορούσαν λοιπόν να συμμετέχουν σε ομάδες με άλλους πρόσφυγες και να μεταφέρουν τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει ή μπορεί να κάνουν μετά κάποια πρακτική εξάσκηση σε φορείς στη Χώρα φιλοξενίας. Εδώ πρέπει να γίνει και μία παρατήρηση ότι για παράδειγμα σε αυτό το πρόγραμμα, πού ήταν οι ηλικίες τέτοιες και είχαμε και τη δυνατότητα πολλές φορές μπορούσαν και ερχόντουσαν κάποια απογεύματα, και προσπαθούσαμε να δώσουμε σε αυτούς που ερχόντουσαν τη δυνατότητα- και υπήρχαν κάποιοι από τους μαθητές μας που ήταν πώς να το πω πιο φανατικοί – αναφορικά με το θέμα του κινηματογράφου, που είναι ένα πιο εξειδικευμένο θέμα όπως ξέρετε. Ήταν και για μας πρόθεσή αφού είναι δικό μας το γραφείο και όντως σε προγράμματα φορέων δεν έχεις τη δυνατότητα -όπως στο Δήμο Αθηναίων για παράδειγμα – να τους βάζεις μέσα στο χώρο ενώ εδώ ο καρπός μας δίνει τη δυνατότητα να τα κανονίζουμε αυτά μεταξύ μας. Ετσι μπορούσαν και ερχόντουσαν εκείνοι και σε ώρες που είχαν ησυχία στο γραφείο και δουλεύανε ή περνάγανε να πάρουν έναν εξοπλισμό. Υπήρχε μία δυνατότητα φιλοξενίας των πιο φανατικών μαθητών που ήταν πολύ ανακουφιστική για εμάς και που δεν το είχαμε τότε στον Δήμο Αθηναίων -και ήταν λογικό ότι δεν μπορούσε να λειτουργεί έτσι- και με προβλημάτισε αν θα μπορούσε όχι μόνο ο καρπός αλλά και άλλες μονάδες μικρές τέτοιες να υποδέχονται κόσμο για μικρές πρακτικές. Νομίζω ότι για όλους τους νέους ανθρώπους Είναι σημαντικό να λειτουργεί και μία τέτοια διαδικασία και μία πρακτική. Ενα internship ας πούμε είναι πολύ γόνιμο γιατί είναι άνθρωποι -ειδικά όσοι είναι 20-25 ετών – που δεν παύουν να είναι νέοι άνθρωποι που θέλουν να φτιάξουν τη ζωή τους. Μην ξεχνάμε ότι εμείς δουλεύουμε με μετανάστες και πρόσφυγες, δηλαδή μία ομάδα που συμπάσχει κάνεις μαζί τους, και που πολλοί είναι παιδιά 25 ετών όπως προανέφερα που φυσικό είναι να σκέφτονται “τι θα κάνω στη ζωή μου;” και είναι και τα εργαστήρια ένας τρόπος. Ενας δρόμοςενταξιακος για τη χώρα φιλοξενίας. (…) Ερχονται και μπορούν και μαθαίνουν κάποιες δεξιότητες. Ερχονται σε επαφή μέσα σε όλη τη δημιουργική διαδικασία στην καταγραφή της πόλης σε όλα τα ανάλογα στοιχεία των συνεντεύξεων, έρχονται σε επαφή και με τον κόσμο της Αθήνας και με πολίτες από διαφορετικές χώρες επίσης, οπότε λειτουργεί ως ένας χώρος κοινωνικής επίδρασης και φυσικά, κοινωνικής ένταξης.

Γ.Ρ. Θα θελα τώρα εγώ να ρωτήσω και τις δυο σας σε ποιο βαθμό αυτές οι δραστηριότητες σχετίζονται με τις δραστηριότητες άλλων ανάλογων δομών και στο εξωτερικό και μάλιστα καλλιτεχνικών ανάλογων δομών! Είναι μία ερώτηση σε δύο άξονες.

Μ.Λ. Οταν λέτε σχετίζονται εννοείτε άμεση ή έμμεση σχέση;

Γ.Ρ.. Εννοώ άμεση σχέση

Μ.Λ. Εμείς λοιπόν άμεση σχέση είχαμε με τους άλλους εταίρους του προγράμματος που ήταν Ιταλία Γαλλία Ουγγαρία και τα λοιπά, και Ολλανδία στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Εχοντας την πολυτέλεια να έχουμε τρέξει εδώ και παρόμοια προγράμματα άλλες χρονιές η αλήθεια είναι ότι τα Ευρωπαϊκά προγράμματα σε φέρνουν σε επαφή με συγκεκριμένους φορείς: αυτούς που είναι κάθε φορά οι εταίροι. Υπάρχουν τέτοιοι φορείς στο εξωτερικό πολλοί. Υπάρχουν πολλοί άλλοι σαν τον Καρπό φορείς στο εξωτερικό. Άλλοι πιο κινηματογραφικοι και άλλοι πιο κοινωνικής κατεύθυνσης. Ο καθένας ασχολείται και με τον ιδιαίτερο τομέα του περισσότερο, δεν μπορώ όμως να πω ότι είναι και συστηματική η σχέση. Ειναι ευκαιριακή! Πόση διάρκεια έχει ένα τέτοιο πρόγραμμα. Αυτό είναι κυρίως στο διάστημα που συνεργάζεσαι και ανταλλάσσεις εμπειρίες. Παρόλα αυτά όμως, μιλώντας ως Καρπός, σε ένα βάθος χρόνου επειδή έρχεσαι σε επαφή με πολλούς εταίρους των ενδιαφερόντων αυξάνεις τις εμπειρίες σου- ως εκπαιδευτή είσαι ο συντονιστής και τα λοιπά! – εμπλουτίζεις τη δική σου την εμπειρία και τη μεθοδολογία, βλέπεις και συγκρίνεις πώς γίνεται αυτό και στο εξωτερικό :πώς γίνεται στη Γαλλία, πώς γίνεται στην Ολλανδία, πώς γίνεται στην Ιταλία, πώς λειτουργούν εκεί με τις νεότερες ηλικίες, πώς λειτουργούν με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Αντιλαμβάνεσαι τις διάφορες παροχών, τις διαφορές συστήματος οπότε αυτό μάλλον μας εμπλουτίζει σε ευρύτερο επίπεδο – το ότι αυτό είναι και συμβαίνει ως ένα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο. Σαφώς υπάρχει μία ανταλλαγή εμπειριών από το τρέχον κάθε φορά πρόγραμμα (…) δηλαδή πρόσφατα σε μία συνάντηση με τους άλλους εκπαιδευτές του speak up είδαμε πως λειτουργεί αυτό σε διαφορετικό κοινωνικό πλαίσιο. Έτσι μπορούσαμε να δούμε πώς μπόρεσε κάποιος εκεί να τρέξει το αντίστοιχο πρόγραμμα. Πόσο δηλαδή διαφέρει μία οργανωμένη και συστηματοποιημένη και θεσμική εκπαίδευση για πρόσφυγες- στην Ολλανδία για παράδειγμα – στην πραγματικότητα Με την έλλειψη αντίστοιχων δομών στην Ελλάδα και τις δυσκολίες που εμείς αντιμετωπίσαμε στο να τρέξουμε αυτό το πρόγραμμα. Αυτό φαίνεται βουνό κάποιες φορές. Αυτό που κάναμε εμείς σε αυτούς φαίνεται βουνό! Τους φαίνεται αδιανόητο ότι καταφέραμε και το κάναμε με πενιχρά και ίδια μέσα φυσικά διότι εάν εκείνοι έχουν τη στήριξη ενός συστήματος εκπαιδευτικού και αντίστοιχων υπηρεσιών που να τρέξουν κάτι ανάλογο σε ένα σχολείο για παράδειγμα που έχει το χώρο του με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που εκεί οι συμμετέχοντες μπορεί να θελήσουν να κάνουν μοντάζ ή όταν υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί χώροι και ταυτόχρονα και εκπαιδευτικοί να τους στηρίξουν σε αυτή την προσπάθεια. Όχι απλά να το εισάγουν στα παιδιά αλλά να το συνδέσουν και με μαθήματα του σχολείου αυτό καθίσταται μία ολοκληρωμένη εκπαιδευτική πρόταση. Σε αντίθεση λοιπόν με αυτούς εμείς παλεύουμε κάθε φορά σε αχαρτογράφητα νερά! Τerra incognita. Δυστυχώς δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν αντίστοιχες συνδρομές εδώ. Είναι πάντα το κλασικό στην Ελλάδα ότι τα πράγματα εμφανίζονται σαν διάττοντες αστέρες, σαν πυροτεχνήματα μικρής διάρκειας ή κάπως μεγαλύτερης διάρκειας και μετά εξαφανίζονται. Μπορούμε να πούμε οτι ευτυχώς και αναφερόμαστε σε project σε έργα στα οποία κάποιοι συμμετέχουν και είναι οι επωφελούμενοι για ένα μεγάλο διάστημα, ακόμη και αν είναι διετής για παράδειγμα η διάρκεια ενός έργου. Μπορεί να βιώσουν πολλά και διαφορετικά στάδια από απόκτηση κάποιας δεξιότητας μέχρι βοήθειας και υποστήριξης – όπως ήταν αυτό το πρόγραμμα του δήμου Αθηναίων- πού όμως κάποια στιγμή ολοκληρώνεται και εκεί σταματούν όλα. Δεν υπάρχει δηλαδή μία συνέχεια και μία δομή που θα ακολουθήσει, σταθερή, πού θα επιτυγχάνει διαρκή στήριξη αυτών των ανθρώπων ως ένα επόμενο βήμα…

Γ.Ρ. Εγώ τώρα θα ήθελα να σας ρωτήσω γιατί επιλέξατε το μέσο του κινηματογράφου.

Γιατί εμείς το πιστεύουμε ούτως ή άλλως βέβαια! Σας είπα ότι εγώ είμαι και κινηματογραφίστρια (η Μαρία Λεωνίδα). Κοιτάξτε εμείς και το ερευνούμε το μέσο του κινηματογράφου και το πιστεύουμε.

Πιστεύουμε στη δυνατότητα του σε τέτοιες δραστηριότητες.Αυτή είναι μία μεγάλη κουβέντα και μπορούμε να μιλάμε για ώρες Αλλά ας προσπαθήσουμε να το συνοψίσουμε: η απάντηση σε αυτό που ρώτησατε (γιατί είναι και κάτι που ρωτάω και εγώ τον εαυτό μου) περιλαμβάνει μία μερική αναίρεση για λίγο του κινηματογράφου καθώς θα έλεγα ότι μιλάμε για κάθε καλλιτεχνική δραστηριότητα που ενέχει μέσα της ομαδοσυνεργατικες διαδικασίες και πολλαπλά στάδια π.χ. τέτοια στοιχεία υπάρχουν και στο θέατρο.Θα μπορούσε από την άλλη μεριά να είναι μία σύνθετη εικαστική εμπειρία: μία εγκατάσταση για παράδειγμα. Θα το κάνουμε δηλαδή λίγο πιο σύνθετο από την ατομική εργασία. Νομίζω ότι θα ήταν εξίσου ωφέλιμο για έναν άνθρωπο που ωριμάζει, που γνωρίζει τον κόσμο, πού βελτιώνεται, που αναπτύσσει τη δημιουργικότητά του. Δεν αναιρώ τις υπόλοιπες τέχνες, εστιάζοντας περισσότερο στον κινηματογράφο όπως έκανα στην αρχή. Τη δράση και τη δυνατότητα των άλλων τεχνών. Σε μακρά διάρκεια νομίζω ότι όλες αυτές οι καλλιτεχνικές διαδικασίες είναι εξαιρετικά Χρήσιμες και σημαντικές. Εμείς από την άλλη μεριά επειδή κάτ’επιλογή βρισκόμαστε στο χώρο του κινηματογράφου και γνωρίζουμε αυτό το μέσο -φωτογραφία, κινηματογράφος αυτά τα δύο αδελφάκια τέλος πάντων, να μη βγάζουμε τη φωτογραφία απέξω η οποία είναι πολύ σημαντική ειδικά όταν δουλεύεις με ερασιτέχνες έχει πολύ μεγάλη σημασία και δίνεται μεγάλη σημασία στη φωτογραφία. Θα έλεγα Μάλιστα ότι έχοντας ξεκινήσει από φωτογραφία στα νιάτα μου έχω ξαναεπιστρέψει ως εκπαιδεύτρια πολλαπλως σε αυτήν. Στη φωτογραφία. Τη θεωρώ πολύ σημαντική δραστηριότητα. Θεωρώ πολύ σημαντικό το έργο που παράγεται από αυτήν. Νομίζω ότι το ωραίο στον κινηματογράφο είναι ότι εμπλέκει πάρα πολλά παιδιά και διαδικασίες.

-Το γνωρίζετε και εσείς ως κριτικός σινεμά – Ότι για να φτάσεις να κάνεις μία ταινία εκτός του ότι περνάς από χίλια κύματα, περνάς και από πολλά στάδια που αφορούν τη γλώσσα, την έκφραση, την επικοινωνία, τον ήχο, τον ρυθμό, την εικόνα, την επαφή με τους ανθρώπους, τις προσωπικές σχέσεις, τις διαπροσωπικές σχέσεις, μπρος και πίσω από την κάμερα. Αυτό συμβαίνει συνέχεια. Μπορώ να πω και άλλα νομίζω ότι είναι αρκετά αυτά. Η πρώτη ιδέα είναι αυτή η συνθετότητα του κινηματογράφου καθώς εκθέτει πάρα πολύ τους εμπλεκόμενους.

Μ.Π. Συμφωνώ και επαυξάνω τονίζοντας και εγώ παρότι έχω εμπειρία και από το θέατρο και από το χώρο και από την εγκατάσταση νιώθω ότι ο κινηματογράφος και η φωτογραφία- που υπάρχει άλλωστε τόσο μεγάλη συγγένεια επειδή είναι πολυμεσικές τέχνες και διάμεσικες τέχνες και μπορούν να ενσωματώσουν σε ένα έργο από τη μουσική και τον ήχο μέχρι την υποκριτική τέχνη το animation και τη ζωγραφική τους γλύπτικους όγκους στο χορό μαζί με τη διάσταση του χρόνου και την αφήγηση που είναι νομίζω ένα πολύ κομβικό στοιχείο η αφήγηση μπορεί να γίνει είτε μέσα από τη σύνδεση των εικόνων είτε μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων.

Γ.Ρ. Εσείς που εστιάζετε περισσότερο;

Εγώ προσωπικά αυτό συζητούσαμε και πριν με τη Μαρια, που είχαμε μάλιστα και ένα MasterClass την Κυριακή μετά το ξεκίνημα του εθνοφεστ, ένα τριήμερο εκδηλώσεων θα πρέπει να πούμε ότι είχε ξεκινήσει την Παρασκευή με την παρουσίαση ενός οδηγού για δημοσιογράφους στην κάλυψη του μεταναστευτικού -προσφυγικού που ήταν μία δράση επιπλέον του speak up project, εκτός από τις προβολές του Σαββάτου με τις παρουσίες των δημιουργών, όσων μπορούσαν τουλάχιστον να βρίσκονται εδώ γιατί κάποιοι Είχαν φύγει εκτός Ελλάδας δυστυχώς. Την Κυριακή λοιπον δόθηκε ένα Masterclass σε σχέση με τα εργαλεία και τις μεθόδους που τρέχουν αυτά τα εργαστήρια. Συζητούσαμε λοιπόν και με τη Μαρία πόσο σημαντική είναι αυτή η εκμάθηση της τέχνης της αφήγησης. Εγώ προσωπικά εστιάζω σε αυτό πολύ και στην προσωπική εμπειρία, στην προσωπική αφήγηση, στην βιωματική αφήγηση, με διάφορες τεχνικές εκπαιδεύοντας πρώτα από όλα, εκμαιεύοντας το υλικό από τα προσωπικά βιώματά του καθενός και μετά με μία αντιστοίχηση διαφορετικών έργων να μπορέσει ο κάθε συμμετέχων να καταλάβει την δομή της αφήγησης. Δηλαδή πώς γίνεται εφικτή αυτή. Πώς μπορώ να εμπλουτίσω την ιστορία μου. Πού μπορεί να ξεκινάει από ένα προσωπικό αφήγημα αλλά να ανοίξει σε πολλές άλλες μετά διαστάσεις και να πιάσει κοινωνικοπολιτικά για παράδειγμα στοιχεία…

Γ.Ρ. Άλλωστε ο κινηματογράφος -το λέω εγώ αυτό- είναι κόσμος που φτιάχνει κόσμους .

Μ.Π. Πολύ ωραία!

Μ.Λ. Νομίζω τώρα και εγώ πως πρέπει να προσθέσω, επειδή και οι δύο συμπτωματικά ή και όχι συμπτωματικά έχουμε μία αγάπη ένα ενδιαφέρον μία εμπειρία για το ντοκιμαντέρ με την ευρύτερη έννοια, αγαπάμε την ταινία τεκμηρίωσης, – εγώ προσωπικά εκεί ανήκω στην ευρύτερη διάσταση της ταινίας τεκμηρίωσης – έχει πάρα πολλά δημιουργικά στάδια. Είναι κάτι το απίστευτο το ποσό ανοιχτό μέσο είναι και νομίζω ότι μπορεί να αγκαλιάσει και τέτοιες προσπάθειες εκφράσης ανθρώπων που έρχονται πρώτη, αντε δεύτερη φορά, σε επαφή είναι πολύ ανοιχτό μπορεί να αγκαλιάσει τα πάντα. Είτε μένεις σε μία δομή, είτε μένεις στην Αθήνα, είτε μιλάς για την προσωπική σου ιστορία, είτε μιλάς για την ιστορία του γείτονα σου του διπλανού σου, είναι πάρα πολύ ανοιχτό μέσο το ντοκιμαντέρ. Μπορεί να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους που έρχονται εδώ διψώντας για διαφορετική εμπειρία και έκφραση να προσαρμόσουν διαφορετικές ιδέες που έχουν, μέσα σε αυτό το καταπληκτικό πράγμα που λέγεται ντοκιμαντέρ. Ακόμη και το animation σκέφτομαι εγώ μιας κοπέλας φερειπείν ακουμπάει σε τέτοιες περιπτώσεις πάνω σε ντοκιμαντερ, σε αυτό το κοινό…καταλάβατε. Το animation γίνεται τελικά ένα εργαλείο, η φόρμα δηλαδή του animation, που όμως από κάτω είναι ντοκιμαντερ, η αφήγηση, δεν είναι φιξιον του στυλ ο Γιάννης αγαπάει τη Μαρία και στο τέλος φεύγουνε για τον Καναδά. Από κάτω από το animation είναι ένα ντοκιμαντέρ! Οπότε αυτό, αυτή η αγάπη μας ενώνει εμάς τις δύο αλλά και ενώνει τα έργα συνολικά. Είναι μία πολύ ανοιχτή φόρμα. Μπορεί να αγκαλιάσει πολλές και διαφορετικές μορφές έκφρασης το animation, που η αφήγηση του όμως όπως θα δείτε, οι αφηγήσεις τους ξεκινούν από τα πολύ προσωπικά βιώματα των δημιουργών τους. Από εκεί μέχρι το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ ξεκινάμε κανονικά τώρα γιατί έχουμε και δύο έργα που έχουν δύο στοιχεία που έχουν τέτοια διαδικασία. Το ένα από αυτά, Nilo, έχει πάρει και το βραβείο – το ονομάζουμε global – το διεθνές βραβείο όλων των χρόνων, το δεύτερο μιας ομάδας κοριτσιών μόλις 14-15 χρονών είναι το “not Safe” όπου έχουν βάλει και στοιχεία μυθοπλασίας σε μία πραγματική ιστορία. Λίγο πολύ όμως όλοι πειραματίστηκαν με διαφορετικές φόρμες και του ντοκιμαντέρ και των ταινιών μυθοπλασίας. Δηλαδή υπήρξε η δυνατότητα να πειραματιστούν και να διερευνήσουν λιγάκι το μέσο και το χώρο θα έλεγα ευρύτερα.

Γ.Ρ. Πιστεύετε στη μεταμορφωτική δύναμη του ντοκιμαντέρ,έτσι όπως μπορεί να συμβαίνει αυτό

μέσα στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ και την παρουσίαση του στο κοινό; Στον τρόπο με τον οποίο το ντοκιμαντέρ επιδρά στο κοινό με την αμεσότητα των εικόνων και των βιωμάτων που καταγράφει.

Μ.Λ. Νομίζω ότι το πιστεύουμε. Σαφώς. Αυτό που σας είπαμε πριν και οι δύο. Το υποστηρίζουμε αυτό το είδος. Το αγαπούμε. Εγώ για παράδειγμα ως σκηνοθέτης δεν έχω κάνει φιξιον. Μόνο ντοκιμαντέρ. Αυτού του είδους η δυναμική μας γοητεύει και αυτή τη δυναμική τη μεταφέρουμε με διάφορους τρόπους. Υποσυνείδητα στην πραγματικότητα μεταφέρεις πάντα αυτό που ξέρεις να κάνεις καλά. Αυτό που αγαπάς αυτό που σου ταιριάζει περισσότερο. Το λέω αυτό γιατί γιατί για παράδειγμα στους ολλανδούς εταίρους που διδάσκουν νεότερα παιδιά με ένα λίγο πιο κλασικό κινηματογραφικό τρόπο διδάσκουν κυρίως φιξιον, οπότε και τα έργα που προκύπτουν είναι κυρίως φιξιον: π.χ. ιστορία ανάμεσα σε ένα παιδί και σε έναν πατέρα, η σχέση τους και τα λοιπά. Εμείς δεν έχουμε τόσο αυτού του τύπου τη δημιουργία γιατί και εμείς οι ίδιες δεν την ενισχύουμε καθώς ενισχύουμε μία άλλη: αυτήν της τεκμηρίωσης. Της ταινίας τεκμηρίωσης. Γενικότερα νομίζω ότι στη ζωή, μαζί πάνε τα πράγματα. Αυτά που ξέρουμε και αγαπάμε θα κάνουμε καλύτερα και θα τα προβάλλουμε και με τον καλύτερο τρόπο και θέλουμε και να ασχολούμαστε με αυτά.

Γ. Ρ. Σε παλιότερα κινηματογραφικά ρεύματα όπως στο freecinema η ντοκιμαντεριστική αφήγηση, η ταινία τεκμηρίωσης, είχε εκφραστεί πολύ δημιουργικά. Ας δούμε και το έργο σκηνοθετών όπως ο Καρέλ Ραις για παράδειγμα.Ακόμη και το ιρανικό σινεμά είναι ένα ιδιότυπο δείγμα σινεμά που συνδυάζει τη μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ.

Μ.Λ. και Μ.Π.

Ακριβώς! συμφωνούμε! Μάλιστα μας δίνετε και μία καλή πάσα για να αναφερθούμε εδώ στο ότι ένα μεγάλο μέρος των εργαστηρίων αφορούσε προβολές έργων που ήταν κυριως μικρού μήκους. Πολύ κοντά στις χώρες και στην κουλτούρα και τη γλώσσα των συμμετεχόντων. Είχαμε δει αρκετά ιρανικό κινηματογράφο μικρού μήκους και μεγάλου μήκους και αυτό μας έδινε μία καλή γεύση και των διαφορετικών ειδών αλλά και του πόσο ανοιχτή είναι η φόρμα του κινηματογράφου, και του ντοκιμαντέρ ταυτόχρονα, οπως και του βίντεο επίσης. Τους προβάλλαμε στα εργαστήρια ακόμη και πειραματικές δουλειές που κάνουν και παράγουν video art καλλιτέχνες που και αυτό είναι επίσης μία πολύ ισχυρή μορφή έκφρασης. Αυτό έδινε και μία ολοκληρωμένη εικόνα για τις σύγχρονες επίσης τάσεις του κινηματογράφου και του πως μπορούν να χρησιμοποιούν και το ρεαλιστικό στοιχείο στις δικές τους αφηγήσεις.

Γ.Ρ. Σε ποιο βαθμό αυτή η προσπάθεια έχει αγκαλιαστεί από το χώρο των προσφύγων και των μεταναστών για δραστηριότητες για παράδειγμα όπως αυτό που κάνετε στο Εθνοφεστ.

Απ. Συγκεκριμένα δεν θα έλεγα ότι ανήκει σε μία από τις δραστηριότητες που μπορούν να αγκαλιάσουν μαζικά αυτές τις κοινότητες. Είναι μία εξαίρεση σαν κατάσταση αλλά είναι πολύ σημαντικό το ότι τους φέρνουμε σε επαφή. Κάνουμε και τεράστιο κόπο για να καταφέρουμε να φέρουμε κόσμο από Γιάννενα και από άλλες περιοχές. Από δομές που βρίσκονται διάσπαρτες :Αλεξάνδρεια Ημαθίας Θεσσαλονίκη κ.α ώστε να έχουν την εμπειρία να μπουν και να δουν την ταινία του σε σινεμά. Θα έλεγα όμως ότι η σχέση με το εθνοφεστ δεν είναι μία τυπική σχέση των δραστηριοτήτων πού γίνονται για πρόσφυγες και μετανάστες. Πολλοί έρχονται όντως σε επαφή με Φωτογραφικά και άλλα εικαστικά η θεατρικά εργαστήρια. Εγώ θυμάμαι μάλιστα από πολύ νωρίς σε δομές όπως στη Ριτσώνα για παράδειγμα ή στο Σχιστό από το 16 κιόλας άρχιζαν τέτοιες δραστηριότητες. Διάφορες οργανώσεις προσφέρουν μέσα σε αυτή τη λογική ανάλογες δρασεις. Υπάρχουν και υπήρξαν ανάλογα εργαστήρια. Εγώ θα έλεγα ότι μπροστά στον συνολικό αριθμό των κατοικούντων εν Ελλάδι είναι μικρός ο αριθμός που έρχονται σε επαφή. Παρόλα αυτά αυτοί που ψάχνονται και έχουν ανοιχτά τα μάτια τους και τα αυτιά τους θα συναντήσουν αυτές τις ευκαιρίες- δεν είναι και λίγες νομίζω. Πρέπει βέβαια και οι ίδιοι να είναι ανοιχτοί και κάπως συγκεντρωμένοι. Κάπως πειθαρχημενοι. Εκεί, σε τέτοιες περιπτώσεις, βλέπεις όντως ποιος θέλει να βγει από αυτό το πράγμα και να έρθει σε επαφή με άλλα πράγματα. Δεν αρκεί να το προσφέρεις, εσύ μία δομή, μία προσπάθεια, μία δραστηριότητα. Πρέπει και ο άλλος να ανταποκριθεί. Να αναζητήσουν και να κατανοήσουν επίσης το πολιτισμικό γίγνεσθαι της χώρας και τις πόλεις που βρίσκονται, και είναι και το ζήτημα της γλώσσας: η γλώσσα είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και ότι συνεισφέρει στην εντάξη αλλά και στην κατανόηση του κόσμου που τους περιβάλλει. Εμείς προσπαθήσαμε και μέσα από τα εργαστήρια μιλώντας τους και ελληνικά να μεταφέρουμε λιγάκι το ελληνικό λεξιλόγιο, τους τρόπους, στα ελληνικά και να το κατανοήσουν και στη δική τους γλώσσα. Έτσι μπορούμε να τους βάλουμε και σε μία διαδικασία κατάκτησης και της γλώσσας επικοινωνίας. Αυτό είναι κάτι που έρχεται επίσης και μέσα από τον κινηματογράφο Μπήκαν και στη διαδικασία να δουν κάποια ελληνικά έργα, να αναζητήσουν, να μπουν και στο πνεύμα, και γενικά να εκτεθούν και σε άλλες γλώσσες. Θα έλεγα ότι και μόνο ότι αναγκάζονται να ακούσουνε εμάς να συνομιλούμε με τους συνεργάτες μας φερειπείν, είναι σημαντικό. Υπάρχει ποτε ποτε ένας διερμηνέας αλλά δεν υπήρχε και πάντα. Εγώ για παράδειγμα είχα και μία ομάδα που είχε πολλές διαφορετικές εθνικότητες, το οποίο το θεωρώ πολύ χρήσιμο γιατί δημιουργείται ένας ασφαλής χώρος που ξεπερνάει ως Δυναμική και τα δικά τους στερεότυπα – γιατί και οι μεταξύ τους ομάδες, εθνοτικές και γλωσσικές, κλείνονται. Eίναι το πιο λογικό πράγμα οι ομάδες μεταξύ τους τελικά υπό τέτοιες συνθήκες να κλείνονται. Νομίζω πάντως ότι περιοδικά τα εργαστήρια αυτά γίνονται μία απόδειξη ότι όλα αυτά λειτουργούν και σαν ένας χώρος που σπάνε στερεότυπα. Διανοίγονται πέρα από τις δικές τους πλέον ασφαλιστικές δικλείδες. Τα δικά τους safe chambers. Εχοντας ας πούμε μαθητές από αφρικανικές χώρες και από ασιατικές -φαρσοφωνες για παράδειγμα- βλέπεις ότι εκεί υπάρχει μία δυσκολία επικοινωνίας για παράδειγμα που στα camp δεν το ξεπερνάμε αυτό γιατί εκεί οι συμμετέχοντες βρίσκονται μέσα στην ασφάλεια των ομάδων τους. Μάλιστα κατά καιρούς υπάρχουν και ανταγωνισμοί μεταξύ τους. Οπότε ενίοτε αυτοί οι ανταγωνισμοί γίνονται και αιτίες περιχαράκωσης Πέραν της απλής αντιπαράθεσης. Εδώ ίσως βρίσκεται και ένα λεπτό σημείο. Το σημείο του πώς θα μπορούσαμε να δούμε ποιες θα είναι οι απαραίτητες παρεμβάσεις μέσα στα camp ώστε να αποφευχθεί αυτό. Πώς μπορεί να επιτευχθεί και μεγαλύτερη διάδραση αλλά και μεγαλύτερη ασφάλεια. Αυτό και μόνο το κομμάτι της επαφής μικτών ομάδων είναι κορυφαίας σημασίας σε αυτά τα καλλιτεχνικά εργαστήρια. Σε μένα έχει συμβεί να πραγματοποιηθεί συζήτηση -και εγώ πάντα το παίζω κάπως αφελης, ότι δεν γνωρίζω, επίτηδες κάνω την άσχετη! – και αντελήφθην ότι μία γυναίκα από το Αφγανιστάν που όντως χρειαζόταν πρακτική βοήθεια στο γύρισμα της δεν μπορούσε να το ζητήσει ευθέως όντας γυναίκα και όντας Αφγανη γυναίκα. Γενικότερα στο camp αυτά που συζητούσαν και οι ανταλλαγές που συνέβαιναν εδώ δεν μεταφερόντουσαν αυτοματως στη δομή. Οπότε συζητήθηκε αυτό το πράγμα ανοιχτά και εμείς καταλήξαμε να λειτουργούμε ως καταλύτης στα εργαστήρια και είπε ένα νεαρός εκεί ότι “αν πάμε όμως το Camp δεν θα μου το ζητήσεις αυτό! Θέλεις όντως να σε βοηθήσω τώρα;” Αλλο παράδειγμα: είπε τη γνώμη του για το μοντάζ ένας Αφρικανός σε έναν Ιρανό. Του είπε τη γνώμη του για το μοντάζ του. – Δηλαδή, εντελώς κινηματογραφικού τύπου σχόλια. Και του είπε” εδώ με ακούς καλύτερα από ότι με ακούς στο camp!” Έτσι καταλήγουν τέτοια εργαστήρια και τέτοιες δραστηριότητες να γίνονται ένα σταυροδρόμι.’ Ενα σταυροδρόμι συνένωσης. μία διασταύρωση προσώπων και λαών, τόσο του Πολιτισμού τους, όσο και των διαφορετικών κουλτούρων τους. Ναι, εν προκειμένω εδώ έχουμε έναν κόμβο συνάντησης που είναι ο κινηματογράφος μία ασφαλής περιοχή, κατακτημένη κατά κάποιο τρόπο, γιατί εμείς δεν ξεχωρίζουμε κανέναν. Εμείς προσφέρουμε αυτό που είναι να προσφέρουμε χωρίς να ρωτήσουμε “πώς” και “γιατί” μέσα από μία κοινή οπτική. Μάλιστα πολλές φορές αντιμετωπίζουμε ανθρώπους που δεν μιλούν καθόλου, μιλούν λίγο. Έχεις όλη την ποικιλία των χαρακτήρων. Όπως και σε κάθε ομάδα, σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία υπάρχει μία ποικιλία χαρακτήρων και ανθρώπων και αυτό ισχύει και σε αυτές τις ομάδες φυσικά!

"Υπήρχαν πάρα πολλές γυναικείες συμμετοχές. Αυτό εμφανίζεται και στα αποτελέσματα των έργων τους γιατί έχουμε δράσεις από νέα κορίτσια και δημιουργούς. Και μάλιστα 3-4 από αυτά ακουμπούν σε θέματα γυναικείων δικαιωμάτων!"

Μ. Π. Εγώ θα πω πάνω σε αυτό Μαρία ότι χάρηκα ιδιαιτέρως γιατί υπήρχαν πάρα πολλές γυναικείες συμμετοχές. Αυτό εμφανίζεται και στα αποτελέσματα των έργων τους γιατί έχουμε δράσεις από νέα κορίτσια και δημιουργούς. Και μάλιστα 3-4 από αυτά ακουμπούν σε θέματα γυναικείων δικαιωμάτων! Οπότε βλέποντας ότι η πλειοψηφία ήταν θηλυκού γένους και για λόγους ενδυνάμωσης αλλά και πειραματισμού πολλές φορές ανάλογα με τη δυναμική της ομάδας και όπως εξελίσσεται την τροφοδοτούμε και αντίστοιχα παίρνουμε και κάποια στοιχεία γιατί είμαστε και οι δυο μας που συνεργαζόμαστε πάντα της άποψης ότι μαθαίνουμε μαζί τους. Δεν είμαστε εμείς οι φορείς της γνώσης. Είμαστε διαμεσολαβητές και ανοιχτοί στο να μάθουν και εκείνοι τρόπους ώστε να τους διδάξουν καλύτερα! Για αυτό μιλήσαμε και για σταυροδρόμι προηγουμένως. Εγώ λοιπόν εκεί όπου τα περισσότερα έργα για παράδειγμα ήταν από το Αφγανιστάν αλλά και άλλες χώρες όπου κεντρικοί χαρακτήρες ήταν γυναίκες τεχνηεντως στη ρίζα και προωθούσα λιγάκι περισσότερο τα δικαιώματα και αυτά που η γυναικεία παρουσία εμφανίζονταν πιο έντονη. Όχι με έναν πολύ άμεσο τρόπο, αλλά σίγουρα με έμμεσους τρόπους. Αυτό το έκανα βέβαια γιατί δεν ήμουνα σίγουρη και εγώ για το πώς θα το εκλάβουν οι άντρες της παρέας. Έμεινα εντυπωσιασμένη τελικά με το ότι εντέλει όλοι ήταν ενθουσιασμένοι με αυτό που έβλεπαν, ακόμη και τα αγόρια! Φυσικά δεν ξέρω πώς αλλάζουν αυτές οι ισορροπίες στο Camp αλλά σε πρώτη εικόνα στο εργαστήριο τα αγόρια έδειχναν για εντυπωσιασμενα. Μόνον όταν είναι ένας ασφαλής χώρος εκτίθενται εύκολα αλλιώς δεν εκθέτουν εύκολα αυτά ακριβώς που θέλουν να πουν ούτε τις διαφορές τους. Επίσης στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπήρχαν τόσο μεγάλες πολιτισμικές διαφορές. Οι περισσότεροι μιλούσαν φαρσι συμπτωματικά. Και τα παιδιά που ήταν από την Αφρική ήταν επίσης πάρα πολύ ανοιχτά αλλά οι έμφυλες διαφορές είναι πάρα πολύ πιο ισχυρές στο χώρο εκεί στο Camp που μένουν όλοι μαζί. Εδώ στο εργαστήριο είναι και λίγο διαφορετικά ακριβώς γιατί είναι ένας ασφαλής χώρος. Όμως χάρηκα ιδιαιτέρως γιατί όπως σας είπα και πριν και τα αγόρια της παρέας έδειχναν ενθουσιασμένα. Αυτό βέβαια – για να το αναφέρουμε κιόλας- ήταν πριν τον Σεπτέμβριο και τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν.

Γ.Ρ. Θα θελα λοιπόν και εγώ τώρα δραττομενος της ευκαιρίας να σας ρωτήσω για αυτό το ζήτημα. Πόσο βλέπετε η συγκεκριμένη αλλαγή να έχει προξενήσει διαφοροποιήσεις; Η συγκεκριμένη πολιτική αλλαγή.

Απ. Αυτό είναι μία πολύ μεγάλη κουβέντα…νομίζω ότι τότε που ήταν πολύ ζεστά τα γεγονότα ήταν πολύ έντονο το αίσθημα. Μετά νομίζω λειτούργησε και η απόσταση από τα γεγονότα. Είναι εδώ τώρα. Είναι εδώ τώρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι, όλα αυτά τα παιδιά, και αν δεν είναι εδώ ετοιμάζονται να πάνε και αλλού κάποιοι. Νομίζω εν μέρει- χωρίς να το έχω συζητήσει ανοιχτά μαζί τους – τους θλίβει αυτό το πρόβλημα, αλλά αισθάνονται και μία ανακούφιση που βρίσκονται αλλού. Οι ίδιοι που βρίσκονται αλλού. Όσον αφορά συγγενείς, οικογένειες, παλιούς, φίλους- φίλες, υπάρχει ανησυχία. Οι ιδιοι όμως προφανώς βρισκόμενοι εδώ, μετακινούμενοι και αλλού, έχουν ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα. έχουν κάνει μία απόσταση ήδη. Και στην προσωπική του ζωή αλλά και σε σχέση με το παρελθόν τους. Αυτή τη στιγμή έχουν κομβικά ζητήματα ήδη που έχουν προκύψει εδώ για να λύσουν οπότε και αυτό τους βάζει σε μία άλλη συνθήκη. Αποστασιοποιούνται και από τη συνθήκη αυτού του εκεί, σε έναν βαθμό. Εφυγαν από τη χώρα τους γιατί ένιωθαν ευάλωτοι και εκεί πιέζονταν.Και εδώ είναι πάλι ευάλωτοι -για άλλους λόγους βέβαια –

(και προσθέτει η Μαρία Πεσλη)

Ότι γενικά οι πρόσφυγες και οι πληθυσμοί που είναι σε συνεχή μετακίνηση προσαρμόζονται και μαθαίνουν να ζουν στο εδώ και στο τώρα με το άγχος και την αγωνία της αυριανής μέρας κάθε φορά από την παρουσία τους κάπου και από το τι συμβαίνει εκεί συνεχώς. Νομίζω ότι έτσι επειδή δεν έχουμε τη δυνατότητα ανοικτών συζητήσεων για το μετά, με πολύ λίγες ομάδες στη διάρκεια των δραστηριοτήτων είχαμε τη δυνατότητα να ανταλλάξουμε κάποιες απόψεις. Τους ανησυχούσε όπως αναφέραμε και πιο πριν η ασφάλεια των δικών τους αλλά και το δικό τους μέλλον. Το καλοκαίρι για παράδειγμα που πέρασε άλλαξε εν μία νυκτί ο νόμος στην Ελλάδα, και κάποιες χώρες θεωρούνται πλέον ασφαλείς. Μάλλον η Τουρκία θεωρείται ασφαλής χώρα για επαναπροωθησεις σε αυτήν για κάποιες εθνικότητες όπως για παράδειγμα συνέβαινε σε άτομα από τη Συρία. Οι άνθρωποι Λοιπόν που προέρχονται από το Αφγανιστάν και τη Συρία και δεν είχαν πάρει ακόμη άσυλο βρέθηκαν ξαφνικά εκτεθειμένοι στο φόβο της επαναπροώθησης στην Τουρκία. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τον Ιούνιο αν θυμάμαι καλά που ψηφίστηκε αυτή η ΚΥΑ αρκετοί έχουν φύγει τώρα από τη χώρα φοβούμενοι μία επαναπροώθηση γιατί είχαν παγώσει οι διαδικασίες ασύλου και δεν είχαν πολύ θετικά μηνύματα. Νομίζω ότι περισσότερο και από τη χώρα τους, επομένως και την αγωνία τους για τους οικείους ανθρώπους τους εκεί, τους φίλους και τις οικογένειές τους, αυτή η συνθήκη έπαιξε μεγάλο ρόλο. Όπως συνέβη για παράδειγμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων γεγονότων και της πολιτικής αλλαγής στο Αφγανιστάν. Ο φόβος επιστροφής σε αυτήν τη χώρα, αλλά και της επιστροφής σε μία χώρα που ήθελαν να φύγουν – όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Τουρκία – ήταν πολύ πιο ισχυρός! Αυτό λοιπόν καθορίζει πολύ περισσότερο τις διαθέσεις τους αυτή την περίοδο αλλά και στο χρόνο που μεσολάβησε. Οι συνθήκες της ζωής τους στη Χώρα φιλοξενίας καθορίζουν πολύ περισσότερο το παρόν τους και τη διάθεσή τους σε σχέση με αυτό και κατά προέκταση και τις επιλογές τους αλλά και το πώς αισθάνονται τις επιλογές τους. Η καθημερινότητά τους πλέον είναι εδώ. Έχουν να λύσουν ζητήματα του στυλ “έχω ΑΜΚΑ;” “έχω ταυτότητα;” Είναι ζητήματα επιβίωσης και ανακύπτουν σε καθημερινό επίπεδο. “έχω 10, 20, 30 50 ευρώ, τα χρήματα που χρειάζομαι εν πάση περιπτώσει για να μπορέσω να ζήσω για λίγο διάστημα;” “Μπορώ να συμμετέχω σε αυτό το εργαστήριο;” “Στο Κοντέινερ ποιον συγκάτοικο μου βάλανε να συγκατοικήσω αυτή τη φορά;” δεν μπορείς να επιλέξεις όταν είσαι εργένης. Με ποιον θα συγκατοικήσεις; Αυτή τη στιγμή ας πούμε έκλεισε το ένα camp στη Μαλακάσα, κάποιοι μαθητές μου από το ένα Camp της Μαλακάσας από τα δύο βρέθηκαν αλλού. Έκλεισε από ότι ξέρω γιατί υπήρχε πρόβλημα και διαμαρτυρίες από την τοπική κοινωνία! Είχε δύο camo στη Μαλακάσα και μέσα σε 10 μέρες έκλεισε το ένα και η ζωή των ανθρώπων άλλαξε. Οι μισοί είναι στα Γιάννενα και οι άλλοι μισοί είναι αλλού!Χωρίστηκαν οι ΠΑΡΕΕΣ. Η τοπική κοινωνία είχε εκφράσει δυσκολίες και εναντίωση. Εναντίωση. Έτσι καταλήξαμε να κλείσουν camp το πρώτο camp είναι από το 16 νομίζω και είχε γίνει και δεύτερο. Υπήρχε μία επιβάρυνση. Αυτή είναι μία άλλου είδους συζήτηση Βέβαια μην επεκταθούμε σε αυτήν. Στο βαθμό που ξέρω άδειασαν το ένα από τα δύο camp και τους σκόρπισαν σε σε όλη την επικράτεια. Αυτό ξαφνικά αλλάζει τη ζωή τους. Από κει που ζούσαν στην Αττική για παράδειγμα και είχαν μάθει λίγο την Αθήνα, είχαν κάποιες επαφές με τον κόσμο εδώ, ξαφνικά βρέθηκαν π.χ. στα Γιάννενα! Σε μία άλλη πραγματικότητα. Και σε σένα και σε μένα και για μας θα ήταν μία τεράστια αλλαγή αν βρισκόμασταν σε αυτή τη συνθήκη. Ξεκινάμε από την αρχή σε μία τέτοια περίπτωση όταν βρισκόμαστε σε τέτοιου εύρους αλλαγές. Οπότε όλο αυτό μπορώ να πω ότι έχει προβλήματα, και δημιουργεί εντάσεις. Βέβαια υπάρχουν και ελπιδοφόρες στιγμές. Εχω για παράδειγμα μία μαθήτρια που εδώ μέσα άνθισε όντως! Και βρήκε αμέσως στα Γιάννενα το εργαστήρι που υπήρχε εκεί. άλλου είδους εργαστήριο από αυτό εδω αλλά βρήκε ένα! Και ήταν ένας χώρος ασφαλής λοιπόν, από οπου μου έστειλε μήνυμα. Αμέσως μέσα σε τρεις μέρες το είχε βρει και μου είπε “Κοίταξε εδώ λοιπόν τι έχουν αυτοί εδώ. Είναι μία Βρετανική μη κερδοσκοπική εκεί. Κοίταξε τι έχουν έχουν. Έχουν ένα εργαστήριο…” και ξεκίνησε ήδη να πηγαίνει. Θεωρώ λοιπόν μέσα από το παράδειγμα της κοπέλας ότι αυτό και μόνο που κάναμε εδώ της άφησε μία κληρονομιά διότι με πολύ ταχείς ρυθμούς πια έχει συνειδητοποιήσει τι μπορεί να κάνεις και και ήδη μόλις βρέθηκε σε μία άλλη συνθήκη ήξερε πώς να κινηθεί! Άρα λοιπόν εν κατακλείδι νομίζω ότι αφήνουμε μία κληρονομιά σε αυτούς τους ανθρώπους σε κάποιους έστω από αυτούς που φεύγουν από αυτά τα εργαστήρια. Δεν είναι όλοι σίγουρα αυτοι που τους αφήνει μία σφραγίδα ένα στίγμα αυτή η διαδικασία αλλά σίγουρα βρέθηκαν σε ένα φιλόξενο δεκτικό περιβάλλον και αρκετοί από αυτούς δέχθηκαν αυτή τη σφραγίδα και τους βοήθησε! Βρισκόμενοι όλοι μαζί σε μία ομαδοσυνεργατική κοινότητα, ήρθαμε σε επαφή όλοι μαζί και ήρθαν αυτοί οι φυσικά σε επαφή με τον κόσμο των εικόνων και των ήχων… Πού είναι αυτός ο σκοπός μας ο ευρύτερος εδώ σε αυτά τα εργαστήρια και κάποιοι από αυτούς από αυτούς τους συμμετέχοντες άνθισαν ως μικροί δημιουργοί! Εμείς από την άλλη πλευρά είμαστε πάντα έτοιμοι. Δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που το κάνουμε αυτό και δεν θα σταματήσουμε να το κανουμε και στο μέλλον! Ο “Καρπός” είναι μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει από το 2008, και έχει επιβιώσει και δημιουργήσει πράγματα μέσα από όλων των ειδών τις κρίσεις. Εμείς δεν σταματάμε να διδασκόμαστε από τις δραστηριότητες μας και να οραματιζόμαστε νέες κινήσεις για το μέλλον.