Μ. Π. Εγώ θα πω πάνω σε αυτό Μαρία ότι χάρηκα ιδιαιτέρως γιατί υπήρχαν πάρα πολλές γυναικείες συμμετοχές. Αυτό εμφανίζεται και στα αποτελέσματα των έργων τους γιατί έχουμε δράσεις από νέα κορίτσια και δημιουργούς. Και μάλιστα 3-4 από αυτά ακουμπούν σε θέματα γυναικείων δικαιωμάτων! Οπότε βλέποντας ότι η πλειοψηφία ήταν θηλυκού γένους και για λόγους ενδυνάμωσης αλλά και πειραματισμού πολλές φορές ανάλογα με τη δυναμική της ομάδας και όπως εξελίσσεται την τροφοδοτούμε και αντίστοιχα  παίρνουμε και κάποια στοιχεία γιατί είμαστε και οι δυο μας που συνεργαζόμαστε πάντα της άποψης ότι μαθαίνουμε μαζί τους. Δεν είμαστε εμείς οι φορείς της γνώσης. Είμαστε διαμεσολαβητές και ανοιχτοί  στο να μάθουν και εκείνοι τρόπους ώστε να τους διδάξουν καλύτερα! Για αυτό μιλήσαμε και για σταυροδρόμι προηγουμένως. Εγώ λοιπόν εκεί όπου τα περισσότερα έργα για παράδειγμα ήταν από το Αφγανιστάν αλλά και άλλες χώρες όπου κεντρικοί χαρακτήρες ήταν γυναίκες τεχνηεντως στη ρίζα και προωθούσα λιγάκι περισσότερο τα δικαιώματα και αυτά που η γυναικεία παρουσία εμφανίζονταν πιο έντονη. Όχι με έναν πολύ άμεσο τρόπο, αλλά σίγουρα με έμμεσους τρόπους. Αυτό το έκανα βέβαια γιατί δεν ήμουνα σίγουρη και εγώ για το πώς θα το εκλάβουν οι άντρες της παρέας. Έμεινα  εντυπωσιασμένη τελικά με το ότι εντέλει όλοι ήταν ενθουσιασμένοι με αυτό που έβλεπαν, ακόμη και τα αγόρια! Φυσικά δεν ξέρω πώς αλλάζουν αυτές οι ισορροπίες στο Camp αλλά σε πρώτη εικόνα στο εργαστήριο τα αγόρια έδειχναν για εντυπωσιασμενα. Μόνον όταν είναι ένας ασφαλής χώρος εκτίθενται εύκολα αλλιώς δεν εκθέτουν εύκολα αυτά ακριβώς που θέλουν να πουν ούτε τις διαφορές τους. Επίσης στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπήρχαν τόσο μεγάλες πολιτισμικές διαφορές. Οι περισσότεροι μιλούσαν φαρσι συμπτωματικά. Και τα παιδιά που ήταν από την Αφρική ήταν επίσης πάρα πολύ ανοιχτά αλλά οι έμφυλες διαφορές είναι πάρα πολύ πιο ισχυρές στο χώρο εκεί στο Camp που μένουν όλοι μαζί. Εδώ στο εργαστήριο είναι και λίγο διαφορετικά ακριβώς γιατί είναι ένας ασφαλής χώρος. Όμως χάρηκα ιδιαιτέρως γιατί όπως σας είπα και πριν και τα αγόρια της παρέας έδειχναν ενθουσιασμένα. Αυτό βέβαια – για να το αναφέρουμε κιόλας- ήταν πριν τον Σεπτέμβριο και τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν.

Γ.Ρ. Θα θελα λοιπόν και εγώ τώρα δραττομενος  της ευκαιρίας να σας ρωτήσω για αυτό το ζήτημα. Πόσο βλέπετε η συγκεκριμένη αλλαγή να έχει προξενήσει διαφοροποιήσεις; Η συγκεκριμένη πολιτική αλλαγή. 

Απ. Αυτό είναι μία πολύ μεγάλη κουβέντα…νομίζω ότι τότε που ήταν πολύ ζεστά τα γεγονότα ήταν πολύ έντονο το αίσθημα. Μετά νομίζω λειτούργησε και η απόσταση από τα γεγονότα. Είναι εδώ τώρα. Είναι εδώ τώρα όλοι αυτοί οι άνθρωποι, όλα αυτά τα παιδιά, και αν δεν είναι εδώ ετοιμάζονται να πάνε και αλλού κάποιοι. Νομίζω εν μέρει- χωρίς να το έχω συζητήσει ανοιχτά μαζί τους – τους θλίβει αυτό το πρόβλημα, αλλά αισθάνονται και μία ανακούφιση που βρίσκονται αλλού. Οι ίδιοι που βρίσκονται αλλού. Όσον αφορά συγγενείς, οικογένειες, παλιούς, φίλους- φίλες, υπάρχει ανησυχία. Οι ιδιοι όμως προφανώς βρισκόμενοι εδώ, μετακινούμενοι και αλλού, έχουν ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα. έχουν κάνει μία απόσταση ήδη. Και στην προσωπική του ζωή αλλά και σε σχέση με το παρελθόν τους. Αυτή τη στιγμή έχουν κομβικά ζητήματα ήδη που έχουν προκύψει εδώ για να λύσουν οπότε και αυτό τους βάζει σε μία άλλη συνθήκη. Αποστασιοποιούνται και από τη συνθήκη αυτού του εκεί, σε έναν βαθμό. Εφυγαν από τη χώρα τους γιατί ένιωθαν ευάλωτοι και εκεί πιέζονταν.Και εδώ  είναι πάλι ευάλωτοι -για άλλους λόγους βέβαια – 

(και προσθέτει η Μαρία Πεσλη) 

Ότι γενικά οι πρόσφυγες και οι πληθυσμοί που είναι σε συνεχή μετακίνηση προσαρμόζονται και μαθαίνουν να ζουν στο εδώ και στο τώρα με το άγχος και την αγωνία της αυριανής μέρας κάθε φορά από την παρουσία τους κάπου και από το τι συμβαίνει εκεί συνεχώς. Νομίζω ότι έτσι επειδή δεν έχουμε τη δυνατότητα ανοικτών συζητήσεων για το μετά, με πολύ λίγες ομάδες στη διάρκεια των δραστηριοτήτων είχαμε τη δυνατότητα να ανταλλάξουμε κάποιες απόψεις. Τους ανησυχούσε όπως αναφέραμε και πιο πριν η ασφάλεια των δικών τους αλλά και το δικό τους μέλλον. Το καλοκαίρι για παράδειγμα που πέρασε άλλαξε εν μία νυκτί ο νόμος στην Ελλάδα, και κάποιες χώρες θεωρούνται πλέον ασφαλείς. Μάλλον η Τουρκία θεωρείται ασφαλής χώρα για επαναπροωθησεις σε αυτήν για κάποιες εθνικότητες όπως για παράδειγμα συνέβαινε σε άτομα από τη Συρία. Οι άνθρωποι Λοιπόν που προέρχονται από το Αφγανιστάν και τη Συρία και δεν είχαν πάρει ακόμη άσυλο βρέθηκαν ξαφνικά εκτεθειμένοι στο φόβο της επαναπροώθησης στην Τουρκία. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τον Ιούνιο αν θυμάμαι καλά που ψηφίστηκε αυτή η ΚΥΑ αρκετοί έχουν φύγει τώρα από τη χώρα  φοβούμενοι μία επαναπροώθηση γιατί είχαν παγώσει οι διαδικασίες ασύλου και δεν είχαν πολύ θετικά μηνύματα. Νομίζω ότι περισσότερο και από τη χώρα τους, επομένως και την αγωνία τους για τους οικείους ανθρώπους τους εκεί, τους φίλους και τις οικογένειές τους, αυτή η συνθήκη έπαιξε μεγάλο ρόλο. Όπως συνέβη για παράδειγμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων γεγονότων και της πολιτικής αλλαγής στο Αφγανιστάν. Ο φόβος επιστροφής σε αυτήν τη χώρα,  αλλά και της επιστροφής σε μία χώρα που ήθελαν να φύγουν – όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Τουρκία – ήταν πολύ πιο ισχυρός! Αυτό λοιπόν καθορίζει πολύ περισσότερο τις διαθέσεις τους αυτή την περίοδο αλλά και στο χρόνο που μεσολάβησε. Οι συνθήκες της ζωής τους στη Χώρα φιλοξενίας καθορίζουν πολύ περισσότερο το παρόν τους και τη διάθεσή τους σε σχέση με αυτό και κατά προέκταση και τις επιλογές τους αλλά και το πώς αισθάνονται  τις επιλογές τους. Η καθημερινότητά τους πλέον είναι εδώ. Έχουν  να λύσουν ζητήματα του στυλ “έχω ΑΜΚΑ;” “έχω ταυτότητα;” Είναι ζητήματα επιβίωσης και ανακύπτουν σε καθημερινό επίπεδο. “έχω 10, 20, 30 50 ευρώ, τα χρήματα που χρειάζομαι εν πάση περιπτώσει για να μπορέσω να ζήσω για λίγο διάστημα;” “Μπορώ να συμμετέχω σε αυτό το εργαστήριο;” “Στο Κοντέινερ  ποιον συγκάτοικο  μου βάλανε να συγκατοικήσω αυτή τη φορά;” δεν μπορείς να επιλέξεις όταν είσαι εργένης. Με ποιον θα συγκατοικήσεις; Αυτή τη στιγμή ας πούμε έκλεισε το ένα camp στη Μαλακάσα, κάποιοι μαθητές μου από το ένα Camp της Μαλακάσας από τα δύο βρέθηκαν αλλού.  Έκλεισε από ότι ξέρω γιατί υπήρχε πρόβλημα και διαμαρτυρίες από την τοπική κοινωνία! Είχε δύο camo στη Μαλακάσα και μέσα σε 10 μέρες έκλεισε το ένα και η ζωή των ανθρώπων άλλαξε. Οι μισοί είναι στα Γιάννενα και οι άλλοι μισοί  είναι αλλού!Χωρίστηκαν οι ΠΑΡΕΕΣ. Η τοπική κοινωνία είχε εκφράσει δυσκολίες και εναντίωση. Εναντίωση. Έτσι  καταλήξαμε να κλείσουν camp το πρώτο camp είναι από το 16 νομίζω και είχε γίνει και δεύτερο. Υπήρχε μία επιβάρυνση. Αυτή είναι μία άλλου είδους συζήτηση Βέβαια μην επεκταθούμε σε αυτήν. Στο βαθμό που ξέρω άδειασαν το ένα από τα δύο camp και τους  σκόρπισαν σε σε όλη την επικράτεια. Αυτό ξαφνικά αλλάζει τη ζωή τους. Από κει που ζούσαν  στην Αττική για παράδειγμα και είχαν μάθει λίγο την Αθήνα, είχαν κάποιες επαφές με τον κόσμο εδώ, ξαφνικά βρέθηκαν π.χ. στα Γιάννενα! Σε μία άλλη πραγματικότητα. Και σε σένα και σε μένα και για μας θα ήταν μία τεράστια αλλαγή αν βρισκόμασταν σε αυτή τη συνθήκη. Ξεκινάμε από την αρχή σε μία τέτοια περίπτωση όταν  βρισκόμαστε σε τέτοιου εύρους αλλαγές. Οπότε όλο αυτό μπορώ να πω ότι  έχει προβλήματα, και δημιουργεί εντάσεις. Βέβαια  υπάρχουν και ελπιδοφόρες στιγμές. Εχω για παράδειγμα μία μαθήτρια που εδώ μέσα άνθισε όντως! Και βρήκε αμέσως στα Γιάννενα  το εργαστήρι που υπήρχε εκεί. άλλου είδους εργαστήριο από αυτό εδω αλλά βρήκε ένα! Και ήταν ένας χώρος ασφαλής λοιπόν, από οπου μου έστειλε μήνυμα. Αμέσως μέσα σε τρεις μέρες το είχε βρει και μου είπε “Κοίταξε εδώ λοιπόν τι έχουν αυτοί εδώ. Είναι μία Βρετανική μη κερδοσκοπική εκεί. Κοίταξε τι έχουν έχουν. Έχουν ένα εργαστήριο…” και ξεκίνησε ήδη να πηγαίνει. Θεωρώ λοιπόν μέσα από το παράδειγμα της κοπέλας ότι αυτό και μόνο που κάναμε εδώ της άφησε μία κληρονομιά διότι με πολύ ταχείς ρυθμούς πια έχει συνειδητοποιήσει τι μπορεί να κάνεις και και ήδη μόλις βρέθηκε σε μία άλλη συνθήκη ήξερε πώς να κινηθεί! Άρα λοιπόν εν κατακλείδι νομίζω ότι αφήνουμε μία κληρονομιά σε αυτούς τους ανθρώπους σε κάποιους έστω από αυτούς που φεύγουν από αυτά τα εργαστήρια. Δεν είναι όλοι σίγουρα αυτοι που τους αφήνει μία σφραγίδα ένα στίγμα αυτή η διαδικασία αλλά σίγουρα βρέθηκαν σε ένα φιλόξενο δεκτικό περιβάλλον και αρκετοί από αυτούς δέχθηκαν αυτή τη σφραγίδα και τους βοήθησε! Βρισκόμενοι όλοι μαζί σε μία ομαδοσυνεργατική κοινότητα, ήρθαμε σε επαφή όλοι μαζί και ήρθαν αυτοί οι φυσικά σε επαφή με τον κόσμο των εικόνων και των ήχων… Πού είναι αυτός ο σκοπός μας ο ευρύτερος εδώ σε αυτά τα εργαστήρια και κάποιοι από αυτούς από αυτούς τους συμμετέχοντες άνθισαν ως μικροί δημιουργοί! Εμείς από την άλλη πλευρά είμαστε πάντα έτοιμοι. Δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που το κάνουμε αυτό και δεν θα σταματήσουμε να το κανουμε και στο μέλλον! Ο “Καρπός” είναι μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει από το 2008, και έχει επιβιώσει και δημιουργήσει πράγματα μέσα από όλων των ειδών τις κρίσεις. Εμείς δεν σταματάμε να διδασκόμαστε από τις δραστηριότητες μας και να οραματιζόμαστε νέες κινήσεις για το μέλλον.